Jón Dan - Þurrkasumar

JonDan.is

Hver er maðurinn Fyrir mitt minni Minningabrot Af öðrum toga Fjölskyldufréttir/Fami...

Jón Daníelsson
Gráskeggur úr Hrútafirði

júl.

14

2012

Almennt

Þurrkasumar

Úr Hrútafirðinum berast nú fregnir svipaðar þeim, sem við sjáum stundum frá austanverðri Afríku. Þurrkar eyðileggja uppskeruna. Vatnsból þorna upp og skepnur drepast úr þorsta. Í Hrútafirði hefur búfé þó enn drykkjarvatn. En uppskeran skrælnar. Að vísu ekki öll. Samt nóg til þess að annaðhvort verða menn að skera fé eða kaupa hey. Ef hey er að fá.

Það eru svo sem engin vísindi, en mér sýnist að við gætum verið að sigla inn í þurrkatímabil. Á stuttu sjónvarpsklippi af Gunnari á Þóroddsstöðum skildist mér, að þetta væri þriðja þurrkasumarið í röð og hið versta. Hlýnun jarðar hefur sín áhrif, þótt við vitum enganveginn fyrirfram hver þau verða.

Sú tilhugsun að þurfa að skera fé eða kaupa hey, vekur upp gamlar minningar. Á bernskuárum mínum í Hrútafirði kepptust menn við að stækka tún, fjölga fé og byggja yfir það (jafnt sauðfé sem nautgripi). Jafnvægi þar á milli náðist hreint ekki alltaf.

Mér er sérstaklega minnisstætt eitt haust, sem mér finnst hálfpartinn að hljóti að hafa verið 1961, þegar ég var 12 ára. Það haust komust forðagæslumenn að þeirri niðurstöðu að pabbi ætti hey handa kúnum, en ekki eitt strá fyrir ærnar. Ræktun nýrra túna hafði sem sagt orðið á eftir fjölgun áa og kúa.

Pabba var brugðið. Eftir að forðagæslumennirnir voru farnir, sat hann og þagði, drakk dálítið kaffi og fór svo út. Eitthvað að starfa hélt ég, en held nú að hann hafi starfað mest lítið. Svo mikið er víst að hann sagði mér, elsta barninu, frá niðurstöðunni strax um kvöldið eða kannski daginn eftir. Og tilkynnti mér líka hvernig hann ætlaði að bregðast við.

- Það er hægt að spara dálítið af heyi með því að gefa kúnum fóðurbæti og ef veturinn verður ekki þeim mun snjóþyngri, má beita ánum. Í versta falli verðum við að kaupa hey.

Þennan vetur var það mitt verk flesta daga að sinna ánum. Þvert á venjur fengu þær ekki strá á garðann á morgnana. Þær lærðu fljótt að fara beint niður í fjöru og rífa í sig þangið. En það var líka mitt verk að reka þær upp úr fjörunni fyrir hádegi og upp á háls (sem sagt Hrútafjarðarháls). Þar rótuðu ærnar upp sinu með klaufunum og rifu hana í sig.

Þennan vetur stóð ég yfir ánum uppi á hálsi frá hádegi og fram í rauðamyrkur, sem sagt til svo sem 7 eða 8 á kvöldin. Þá hleypti ég þeim heim. Og heim fóru þær, rólegar og yfirvegaðar og hver og ein inn í sína kró.

Þá loksins „háraði ég á garðann“ eins og pabbi orðaði það. Mig minnir að ég hafi látið eitt hneppi duga á tvo garða. Var þó annars vanur að fara fjórum sinnum á hvorn. Ærnar hafa sem sagt fengið 10-15% af því heyi sem þær áttu að venjast. Til viðbótar kom svo örlítill fóðurbætir – síðari hluta vetrar – og fyrir bragðið þurfti aldrei að sópa moð þennan vetur. Moðið sleiktu ærnar í sig með mjölinu.

Jú, mikil ósköp. Pabbi keypti hey þennan vetur. Mig minnir að það hafi verið heill bílfarmur. Það skipti þó minnstu máli, enda kláruðust hey aldrei á Tannstöðum. Sennilega hefur það verið nákvæmlega þessi bílfarmur sem varð eftir.

En við lifðum af. Bæði fólk og fé. Kýrnar fengu örlitlu minna hey en vaninn var, en meiri fóðurbæti. Sennilega hafa þær mjólkað minna. En þær lifðu af. Ærnar fengu sáralítið hey, en öllu meiri fóðurbæti en þær áttu að venjast. Þær lifðu líka af.

Svo kom sumarið. Og að sumarlagi fá bæði ær og kýr að éta nægju sína. Þetta sumar stækkaði pabbi túnið um níu hektara. Það dugði ágætlega. Næsta vetur voru heybirgðir langt yfir mörkum.

En vetrinum þegar ég stóð yfir ánum á hverjum einasta degi, þegar ég var ekki í skólanum, gleymi ég aldrei.

Ég var 12 ára og mér var kalt.

Til baka Efst á síðu

Skrá athugasemd

júl.

14

07:32

2012

Haukur Kristinsson

Góður pistill, Jón.

júl.

20

18:01

2012

Logi Jónsson

Sæll Jón, gaman að þessari frásögn, mér finnst ég eiga smá hlut í verkinu? Ég man eftir stækkun túnanna á Tannstöðum, það má vera að það hafi verið 1961 en þá hef ég verið 16 ára og komið að lokum veru minnar á þessum góða stað sem líður mér sjaldan úr minni og bara ágerist með árunum. Þegar ég kom um vorið var búið að plægja, herfa og slétta nýræktina svona nokkurn veginn en pabbi þinn dró slóða fram og aftur um flagið og einnig mikinn járnvinkil minnir mig til að slétta en frekar, eða var það trjádrumbur. Og svo þurfti að tína grjót og smá steina úr flaginu eins og gert var þá þar sem slegið var með ?greiðusláttuvélum? en skiptir ekki eins miklu máli í dag, sláttuvélar nútímans varða varla varar við smásteina í túnum og jafnvel skrönglast yfir stærri steina án skemmda. Einnig man ég eftir margar daga vinnu við að girða spilduna (i minningunni margra vikna vinnu) með 5 eða 6 strengja gaddavírsgirðingu. Þetta tún var kallað ?nýræktin? þá minnir mig, en veit ekki hvaða nafn það fékk síðar, ef eitthvað. Kveðja. Logi