Jón Dan - Að vera á móti framtíðinni

JonDan.is

Hver er maðurinn Fyrir mitt minni Minningabrot Af öðrum toga Fjölskyldufréttir/Fami...

Jón Daníelsson
Gráskeggur úr Hrútafirði

sep.

25

2010

Almennt

Að vera á móti framtíðinni

Það getur verið gömlum manni þung raun, að sjá það hverfa í gleymsku, sem mest var í hávegum haft á hans æskudögum. Það gildir um mig eins og svo marga aðra. Í Kastljósi kvöldsins var rætt við nokkra höfunda dægurlagatexta. Jafnvel sá elsti þeirra kann held ég ekki almennilega að nota rím og stuðla „rétt“. Auðvitað er mér, gömlum manni, eftirsjá að því.

En textahöfundar nútímans hafa önnur viðmið og þau þurfa hreint ekki að vera verri en hin aldagamla staðfesta ríms og stuðla. Innan tíðar verður ádrepa Jónasar Hallgrímssonar á rímnaformið tveggja alda gömul. Tímarnir breytast.

Margir reiddust Jónasi á sínum tíma. Margir „persónugerðu“ þessa ádrepu og töldu henni beint að Sigurði Breiðfjörð. Tíminn skar úr um það. Sigurður Breiðfjörð var höfuðskáld síns tíma, en Jónas var boðberi framtíðarinnar.

Mikið væri gaman að lifa ef átök nútímans snerust aðeins um bragarhætti. Svo er þó ekki. Og málið var reyndar ekki heldur alveg svo einfalt fyrir tveimur öldum. Nú sem þá snýst þetta um íhaldsemi og léttúð. Elli og æsku. Fortíð og framtíð. Tökum fáein einföld dæmi:

Hvernig í ósköpunum stendur á því að Kínverjar og Japanir skuli enn nota myndletur? Það er svo augljóst að hin vestræna hljóðskrift styttir tímann sem það tekur að læra að lesa um mörg ár.

Hvernig stendur á því að Bretar og Bandaríkjamenn skuli enn nota únsur, pund, fet, tommur, gallon og mílur sem mælieiningar? Fór það alveg fram hjá þeim að Frakkar smíðuðu metrakerfið fyrir 220 árum?

Þannig mætti spyrja áfram og áfram. En svarið er og verður hið sama:

Íhaldsemi. Á æskuárum viljum við gjarna breyta heiminum – án þess að gera okkur nokkra grein fyrir afleiðingunum. En úr þessari breytingafýsn dregur með aldrinum. Og á efri árum erum við flest mótfallin breytingum. Um leið gerumst við andsnúin æskukynslóðinni, barnabörnunum okkar.

Og þar með erum við allt í einu á móti framtíðinni.

Fyrir mína parta nenni ég ekki að vera á móti framtíðinni. Fortíðinni verður ekki breytt héðan af. Framtíðin er ekki í mínum höndum, heldur kannski barnabarnanna minna.

En leyfið mér að bera fram eina spurningu í viðbót: Hvers vegna eru y-reglur enn kenndar í grunnskóla? Þessi bókstafur hefur sömu hljóðmerkingu og i – og er því fyrir löngu orðinn merkingarlaus.

Höldum við kannski í y-stafsetninguna af svipuðum ástæðum og Austurlandabúar halda í myndletrið? Kannski af sömu ástæðum og Bretar og Bandaríkjamenn nota enn únsur og mílur?

Hversu lengi á hinni eðlislægu íhaldssemi ellinnar að líðast að vera á móti framtíðinni?

Til baka Efst á síðu

Skrá athugasemd

sep.

25

17:22

2010

Baldur Ragnarsson

Eflaust er það íhaldssemi að halda í y-stafsetninguna. En að rita "dir", "eija", "dalsminni" o.s.frv. er bara hörmulega ljótt!

Svo er reglan um að á eftir í og ei skuli aldrei rita j: "eija" t.d. brýtur hana. Og einhverjar verða reglurnar að vera.

Svo við getum skilið hvert annað.

sep.

27

21:43

2010

Jón Dan

Sæll Baldur

Takk fyrir þessa athugasemd, sem ég rek reyndar ekki augun í fyrr en 2 dögum síðar.

Sjálfur kominn á efri ár, er ég þér hjartanlega sammála. Það auðvitað yfirþyrmandi ljótt að sjá á prenti orð á borð eija (eða eia), dir og dalsminni. Ástæðan er sú að við erum vanir að sjá þetta ?rétt? stafsett. Barn sem lærir að lesa, sæi þó ekkert aðfinnsluvert.

Hugsaðu þér hversu ofboðslegan tíma það kostar að kenna grunnskólabörnum þessar flóknu y-reglur. Allan þennan tíma mætti nota til að kenna stafsetningu sem skiptir máli ? eða hnykkja betur á einföldum atriðum í málfræði.

Að auki er þessi bardagi þegar tapaður. Ég er farinn að sjá texta eftir kennaramenntað fólk ? úr háskóla ? sem á til að víxla þessum stöfum.